Alles over aangezichtspijn

Deze pijnsyndromen zijn relatief zeldzaam. Ze bestaan uit hoofdpijn met begeleidende (‘autonome’) verschijnselen. Deze kunnen zijn: een rood en tranend oog, hangend ooglid, vernauwde pupil, opgezwollen ooglid, loopneus, verstopte neus of zweten. Clusterhoofdpijn (CH) komt het meeste voor.

Bij clusterhoofdpijn zijn er minstens 5 aanvallen van (zeer) ernstige eenzijdige pijn in en/of boven de oogkas.

Een aanval duurt een kwartier tot 3 uur (zonder behandeling), en treedt vaak ’s nachts op. De hoofdpijn gaat gepaard met minstens één van de genoemde autonome verschijnselen (aan dezelfde zijde). Ook kunnen er een onrustig gevoel en (soms sterke) bewegingsdrang zijn. Het aantal aanvallen varieert van 1 per 2 dagen tot 8 per dag. De hoofdpijn kan niet verklaard worden door een andere aandoening.

Clusterhoofdpijn (neuralgie van Horton, CH)

Clusterhoofdpijn kan zeer ernstig zijn en heeft grote gevolgen op psychisch en sociaal gebied. Bij de behandeling zal de arts u daarom niet alleen medicijnen voorschrijven, maar hij of zij zal ook aandacht besteden aan uw werk- en gezinssituatie.
De meeste middelen zijn niet geregistreerd voor de behandeling van clusterhoofdpijn, ondanks dat ze wel effectief zijn. U dient zich te realiseren dat er sprake is van off-labelgebruik. Bij de therapie onderscheidt men:

• behandeling om een aanval te beëindigen of te onderdrukken (aanvalsbehandeling)
• behandeling om een aanval te voorkómen (onderhoudsbehandeling)

Aanvalsbehandeling (om aanvallen te beëindigen)

Omdat de pijn zo heftig is, is het zaak dat medicijnen snel effect hebben. De volgende aanvalsmedicatie kan u helpen om van de pijn af te komen:

• Snel effect (binnen 15 minuten) hebben: sumatriptan (injectie) en/of zuurstoftoediening.
• Iets langzamer effect (binnen 30 minuten) hebben: sumatriptan (via de neus), octreotide (injecties) of lidocaïne en cocaïne (neusdruppels).

Onderhoudsbehandeling (om aanvallen te voorkomen)

Medicijnen

• Verapamil
  Bij ‘episodische’ CH is verapamil effectief om aanvallen te voorkomen. (Episodisch wil zeggen dat een reeks aanvallen afgewisseld wordt door pijnvrije periodes.) Verapamil en lithium zijn bij chronische CH even effectief, maar verapamil werkt sneller.
• Lithium
  Lithium lijkt effectief om aanvallen te voorkomen, meer bij chronische CH dan bij episodische CH. Maar lithium is minder effectief dan verapamil en geeft meer bijwerkingen. De lithiumspiegel in het bloed kan gevaarlijk stijgen bij hoge temperaturen en/of zware lichamelijke inspanning. De dosering luistert erg nauw. Zelfs bij een 'normale’ dosis kunnen gevaarlijke bijwerkingen optreden (sufheid, evenwichtsstoornissen). Lithium wordt alleen voorgeschreven door ervaren specialisten.
• Corticosteroïden
  Corticosteroïden (prednison en methylprednisolon) zijn duidelijk effectief. De aanvallen verminderen na eenmalige injectie van een zeer hoge dosis methylprednisolon.
• Prednison
  Predison kunt u gebruiken als overbrugging in de beginfase van de behandeling met verapamil (waarvan de dosering geleidelijk verhoogd wordt). Wanneer u een effectieve dosis van verapamil eenmaal heeft bereikt, zal uw arts de dosis prednison weer verlagen.
• Ergotamine
  Ergotamine is te overwegen als kortdurende behandeling om aanvallen te voorkomen, bijv. als u uitsluitend nachtelijke aanvallen heeft. Dit geldt alleen indien andere middelen niet werkzaam zijn.

Bij clusterhoofdpijn zal de arts bij onvoldoende reactie op therapie zo nodig behandeling met meerdere middelen overwegen.

Zenuwinjectie of -blokkade
Als uw pijn niet verdwijnt met medicijnen, kan de arts met u overleggen over zenuwinjecties of -blokkades. Injectie bij een zenuw in de nek is bij CH waarschijnlijk
effectief.

Samenvattend:

Aanvalsbehandeling

• Eerste keuze: sumatriptan (injectie) en/of zuurstof.
• Tweede keuze: sumatriptan (neusspray) of octreotide (injectie).
• Derde keuze: lidocaïne (neusspray).

Onderhoudsbehandeling

• Eerste keuze: verapamil.
• Tweede keuze: steroïden, lithium en methysergide en evt. topiramaat.
• Injecties bij de nekzenuw van corticosteroïden kunnen een alternatief zijn, vooral bij episodische clusterhoofdpijn.
• Derde keuze: ergotamine om nachtelijke aanvallen van clusterhoofdpijn te voorkomen.
• Bij ernstige, moeilijk behandelbare pijn zal men u verwijzen naar een centrum met veel ervaring.